ACETONE LÀ GÌ? VAI TRÒ QUAN TRỌNG CỦA ACETON TRONG ĐỜI SỐNG

Acetone là một loại dung môi quá đỗi quen thuộc đối với các chị em phụ nữ vì nó được sử dụng với vai trò là chất tẩy rửa lớp sơn móng tay hiệu quả. Vậy Acetone là gì? Tính chất của Acetone ra sao? Acetone có vai trò như thế nào trong sản xuất và đời sống? Công ty Hóa Chất Trần Gia sẽ giải đáp thắc mắc về loại hóa chất này qua bài viết dưới đây.

I. Acetone là gì?

– Acetone hay Axeton còn được gọi là Dimethyl Formadehyde, là một hợp chất hữu cơ, có công thức là (CH₃)₂CO Axeton là một chất lỏng dễ cháy, không màu, bay hơi nhanh và có mùi đặc trưng.

– Axeton tan trong nước và là dung môi chủ yếu dùng để làm sạch trong phòng thí nghiệm, đồng thời là một chất dùng để tổng hợp các chất hữu cơ và được sử dụng trong các thành phần hoạt chất của sơn móng tay.

Acetone được tổng hợp trong phòng thí nghiệm nhưng cũng có ở trong cơ thể người và môi trường thiên nhiên như trong không khí, nước uống, ruộng đất.

Hình 1: Công thức hóa học của Acetone

II. Tính chất Acetone:

1. Tính chất vật lý:

– Acetone là chất lỏng không màu, trong suốt có mùi cay đặc biệt, rất dễ bay hơi.

– Axeton tự bốc cháy ở nhiệt độ 465^oC. Tuy nhiên, mức nhiệt này của Axeton còn phụ thuộc vào thời gian tiếp xúc với bên ngoài, nên một số thí nghiệm nhiệt độ tự bốc cháy của Axeton là 525^oC.

– Độ hòa tan: Tan trong nước và hầu hết các dung môi hữu cơ như ethanol, dầu, hydrocarbon, ether, chloroform.

2. Tính chất hóa học:

– Phản ứng với Natri Hydro Sulfit (Na2HSO3) và tạo ra một chất phụ gia tinh thể không màu.

– Phản ứng với Hydro Xyanua để tạo thành Acetone Cyanohydrin.

– Acetone khá ổn định với các chất oxy hóa. Ở nhiệt độ phòng, nó không bị oxy hóa bởi axit nitric.

– Khi có mặt một bazo, phản ứng ngưng tụ lưỡng phân xảy ra để tạo thành rượu diacetone.

– Khi có mặt H2SO4 đặc, 3 mol Acetone sẽ khử nước để tạo thành 1,3,5 trimethylbenzene.

– Phản ứng với Canxi Hydroxit, Natri Alkoxide hoặc Natri Amide để tạo thành isophorone (3,5,5 trimethyl-2-cyclohexen-1-one).

– Phản ứng với dung dịch kiềm của hypohalite hoặc halogen và tạo thành haloform.

III. Phương pháp sản xuất Acetone:

1.Phương pháp 1:

– Acetone được sản xuất từ quá trình chưng cất khô các hợp chất Acetate như Canxi Acetate trong decarboxyl hóa ketonic.

Ca(CH₃COO)₂→CaO+CO₂+(CH₃)₂CO

2. Phương pháp 2:

– Acetone được sản xuất bằng cách dùng vi khuẩn Clostridium acetobutylicium để lên men ethanol acetone butanol. Tuy nhiên, cách này hiện không được sử dụng do năng suất thấp.

3. Phương pháp 3:

– Acetone hiện nay được sản xuất trực tiếp hoặc gián tiếp từ propylene.

– Khoảng 83% Axeton được sản xuất thông qua quá trình cumene, do đó sản xuất Axeton gắn liền với phenol.

– Axeton còn được sản xuất trực tiếp bằng cách oxi hay hidro hóa propen, sinh ra 2-propanol (isopropanol). Tiếp tục oxi hóa isopropano sẽ được Axeton.

– Ngoài ra, vì Acetone là sản phẩm phụ của quá trình lên men, nên đôi khi cũng được sản xuất dưới dạng sản phẩm phụ của công nghiệp chưng cất.

IV. Những ứng dụng của Acetone:

1. Trong công nghiệp:

– Trong ngành sản xuất sơn, Acetone được sử dụng để hòa tan một số chất như nitrocellulose, cellulose ether và cellulose acetate nhằm làm giảm độ nhớt của sơn. Nhờ tốc độ bay hơi cao và nhiệt độ sôi thấp nên sơn sẽ nhanh khô hơn. Ngoài ra, Acetone cũng được ứng dụng trong quy trình sản xuất sơn có hàm lượng chất rắn cao.

– Được sử dụng để pha loãng nhựa polieste.

– Là hóa chất trung gian để tổng hợp metyl metacrilat, bisphenol A.

– Acetone được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp sản xuất sợi nhân tạo và chất nổ.

Hình 2: Ứng dụng của Acetone

2. Trong y học và dược phẩm:

– Là dung môi hữu cơ được sử dụng phổ biến nhất hiện nay trong ngành sản xuất dược phẩm, ví dụ như sản xuất thuốc viên, thuốc dạng lỏng và dùng như một chất khử trùng.

– Đóng vai trò làm chất bảo quản thực phẩm và là thành phần tá dược của một số loại thuốc chữa bệnh.

– Acetone kết hợp với cồn giúp hỗ trợ điều trị mụn trứng cá. Đây là phương pháp được bác sĩ khuyên dùng và đem lại hiệu quả cao.

– Acetone khi kết hợp với một số hợp chất thích hợp sẽ tạo ra hỗn hợp có công dụng lột da chết, da khô.

3. Trong phòng thí nghiệm:

– Axeton là dung môi quan trọng trong rất nhiều phản ứng hữu cơ tại các phòng thí nghiệm. Vì có nhiệt độ đóng băng thấp, -80oC nên nó được dùng để thực hiện các phản ứng hóa học ở nhiệt độ thấp.

– Dùng làm chất tẩy rửa các dụng cụ, thiết bị thủy tinh và giúp chúng nhanh khô hơn.

– Được dùng như một chất hút ẩm với đặc tính khử nước hiệu quả.

– Hơi của Acetone phát huỳnh quang dưới tia UV nên nó có thể được dùng làm chất đánh dấu.

4. Trong mỹ phẩm:

– Dùng làm chất phụ gia trong trang điểm và kem dưỡng da.

– Là thành phần chính của chất tẩy rửa, làm sạch sơn móng tay.

5. Một số ứng dụng khác:

– Ngoài ra, Axeton cũng được sử dụng làm chất tẩy rửa dụng cụ thủy tinh trong phòng thí nghiệm vì giá thành thấp và dễ bay hơi. Tuy nhiên, chúng chỉ hiệu quả khi được pha loãng nhiều.

– Không chỉ vậy, Acetone còn được dùng để duy trì nhiệt độ thấp để tiến hành các thí nghiệm hóa học khi cần vì chúng có thể được làm lạnh bởi đá khô đến -78oC mà không đóng băng.